معنی درس اول فارسی دهم فنی حرفه ای از اموختن ننگ مدار
کارگاه متــن پژوهـشـی
قلمرو زبانی (صفحهٔ ۱۸ کتاب درسی)
1- معنی واژه‌های مشخّص شده را بنویسید.
*کتابی که در او داد سخن آرایی توان داد. سعدالدّین وراوینی
حق، انصاف داد (فعل ماضی ساده)
*عشق شوری درنهادِ ما نهاد. فخرالدّین عراقی
وجود، درون گذاشت (فعل ماضی ساده)
2- در متن درس، سه گروه کلمۀ متضاد بیابید.
غم و شادی - نیک و بد - شادان و اندوهگان - حق و باطل - امید و نومیدی - عیب و هنر - ایمن و ناایمن
3- سه هم خانوادۀ هر واژه را بنویسید.
* حرمت: احترام، محترم، حریم * مقدار: قدر، مقادیر، مقدور * مستغنی: غنی، استغنا، اغنیا، غنا
4- واژه، از نظر «ساخت» چهار نوع است:
* ساده: یک جزءِ معنادار که به تنهایی به کار رود .
* وندی: از یک جزءِ معنادار و یک یا چند وند تشکیل شده است.
* مرکّب: از دو یا چند جزء ِ معنادار ساخته می‌شود.
* وندی ـ مرکّب: از ترکیب دو جزء معنادار و یک یا چند وند ساخته می‌شود.
اکنون از متن درس، واژگان مناسب بیابید و مانند نمونه در نمودار زیر قرار دهید.
ساده
مشتق
مرکب
گل
گل زار
گلاب
پیر
پیری
پیرمرد
غم
غمناک
غم‌انگیز
5- جدول زیر را کامل نمایید.( با حفظ شخص).
فعل
امر
ساخت منفی
مضارع اخباری
شنیده بودی
بشنو
نشنیده بودی
می‌شنوی
دارد می‌رود
برو
نمی‌رود
می‌رود
خواهند پرسید
بپرسید
نخواهند پرسید
می‌پرسند
قلمرو ادبی (صفحهٔ ۱۹ کتاب درسی)
1- بهره گیری از «مثل» چه تأثیری در سخن دارد؟ ضمن رونق بخشیدن به کلام و زیبایی سخن، مقصود و هدف خود را روشن‌تر بیان کرد. از طرفی از طولانی شدن سخن جلوگیری می‌کند و سبب کوتاهی کلام می‌گردد که این خود تأثیر را دو چندان می‌کند.
2- دو ویژگی مهم نثر این درس را بنویسید. 1) ساده و روان بودن 2) استفاده از جمله‌های کوتاه 3) حذف فعل 4) استفاده از کلمات فارسی
قلمرو فکری (صفحهٔ ۱۹ کتاب درسی)
1- نویسنده، چه کاری را کودکانه می‌شمارد؟
اینکه از پیشامدهای خوب و بد، زود شاد و اندوهگین شدن.
2- در جملۀ زیر، نویسنده بر کدام ویژگی‌های اخلاقی تأکید می‌کند؟
«اثر غم و شادی پیش مردمان، بر خود پیدا مکن» بلند همتی، داشتن روح بزرگ و مناعت طبع (خویشتن داری) و پنهان داشتن مشکلات و مسائل شخصی خود از دیگران
3- مَثَل «گندم نمای جوفروش مباش.» آدمی را از چه کاری بر حذر می‌دارد؟
دو رویی و ریاکاری
4- برای مفهوم بیت زیر، عبارتی از متن درس بیابید.
«شاد و بی غم بزی که شادی و غم زود آیـنـد و زود مـی‌گـذرنـد»
ابن حسام خوسفی
هر شادی که بازگشت آن به غم است، آن را شادی مشمر و به وقت نومیدی امیدوارتر باشد و نومیدی را در امید بسته دان و امید را در نومیدی
درک و دریافت (صفحهٔ ۲۶ کتاب درسی)
1- نویسندۀ داستان، در بخش زیر برای جذّابیت اثر خود از چه شگردهایی، بهره گرفته است؟
یکی از خروسان، ضربتی سخت بر دیدۀ حریف نواخت به صَدمتی که «جهان تیره شد پیش آن نامدار». لاجرم سپر بینداخت و از میدان بگریخت. لیکن خروسِ غالب، حرکتی کرد نه مناسبِ حال درویشان. بر حریف مغلوب که تسلیم اختیار کرده، مخذول و نالان استرحام می کرد، رحم نیاورد و آن چنان او را می‌کوفت که «پولاد کوبند آهنگران». بهره بردن از شیوه نثر کهن - تضمین از شعر فردوسی - استفاده از آرایه‌های ادبی مانند کنایه، تشیخص و تشبیه.
2- اگر شما به جای نویسنده بودید، این داستان را چگونه به پایان می‌رساندید؟
خسرو را به خاطر استعداد خوب و شیرین کاری‌هایش به بالا ترین درجه می‌رساندم و به عنوان یک الگوی خوب به جوانان معرفی می‌کردم.
