آلیاژ چیست ؟

حدود 120 عنصر شناخته شده در دنیا وجود دارد که بشر بسته به نیاز خود و خواص این عناصر از آن‌ها یا ترکیباتشان استفاده می‌کند.

فلزات دسته‌ای از عناصر هستند که از دیرباز مورد استفاده انسان قرار گرفته‌اند. با گذشت زمان، کشف فلزات بیشتر و پیشرفت علم، فلزات بیشتری استفاده شدند و برای آن‌ها کاربردهای متنوع‌تری در نظر گرفته شد.

اما هرچه نیاز‌ها و کاربرد‌ها تنوع یافته است، متخصصان به دنبال بهره‌گیری مناسب‌تر از فلزات موجود برآمدند و در نهایت روی به ترکیب فلزات آوردند و به این ترتیب آلیاژ پدید آمد.

آلیاژ ترکیبی از 2 یا چند فلز با یکدیگر، یا یک فلز با عناصر غیر‌فلزی است.

عمل آلیاژ کردن به منظور بالا بردن کیفیت، بهبود خواص فیزیکی یا مکانیکی فلزات انجام می‌شود. گاهی هم متخصصان برای یک فرآیند احتیاج به ماده‌ای با خصوصیات ویژه دارند که عناصر موجود فاقد آن خاصیت هستند، در این صورت هم آلیاژ کردن می‌تواند ماده‌ای جدید با خواص مورد نظر را تولید کند.

برای ساخت یک آلیاژ، اطلاع کامل از خواص و خصوصیات فیزیکی و مکانیکی و شیمیایی عناصر اولیه الزامی است. مواردی چون قابلیت انحلال، شعاع اتمی، وزن مخصوص، نقطه ذوب و .... عناصر، پارامتر‌های تاثیر‌گذار در انتخاب عناصری است که امکان آلیاژ کردنشان با یکدیگر وجود دارد.

برای تهیه آلیاژ، باید پیوند اتمی بین عناصر شکل بگیرد که برای این منظور از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود. گاهی هر دو فلز تا نقطه ذوبشان حرارت داده می‌شوند و مذابشان با هم ترکیب می‌شود و گاه به مذاب یکی، پودر فلز دیگر اضافه می‌شود.

آلیاژهای معروف

فولاد را می‌توان شناخته‌شده‌ترین آلیاژ برای عموم مردم نامید.

این آلیاژ پایه آهن است، یعنی آهن بیشترین درصد تشکیل دهنده آن است که با کربن ترکیب شده است. اگر به این ترکیب مقداری کروم اضافه شود، فولاد ضد‌زنگ به دست می‌آید.

طلا را هم باید جذاب‌ترین آلیاژ موجود در بازار بدانیم. البته طلا یک عنصر خالص است، اما آنچه ما با نام طلا بر دست و گردن می‌آویزیم، یا به عنوان سکه طلا خریداری می‌کنیم، آلیاژی از طلا، مس، نقره، روی، نیکل و پالادیوم است.

طلای خالص با عیار 24 آن‌قدر نرم است که نمی‌توان از آن برای ساخت سکه یا زیور‌آلات استفاده کرد، در نتیجه آن را با عناصر دیگر آلیاژ می‌کنند که بر حسب وجود مقدار طلا در آلیاژ حاصل، عیار طلا مشخص می‌شود. طلای ۱۸ عیار باید طبق قانون شامل 75 درصد از طلای خالص باشد.

آن‌چه به عنوان طلای زرد استفاده می‌شود، آلیاژی از طلا، مس و نقره است. اما طلای سفید که بعضی آن را با پلاتین اشتباه می‌گیرند، آلیاژی از طلا، نیکل، پالادیوم، نقره و روی است که معمولا برای آنکه سفید‌تر جلوه کند، یک لایه روکش رودیم بر روی آن می‌کشند.

ترکیب مس و روی هم آلیاژی به نان برنج به وجود می‌آورد که از دیگر آلیاژهای شناخته شده است.

امروزه در صنایع پیشرفته مانند هوا‌فضا آلیاژ‌ها و سوپر‌آلیاژ‌های پایه نیکل و پایه تیتانیوم کاربرد فراوانی دارند.