مفهوم ضرب المثل دشمن دانا بلندت میکند بر زمینت میزند نادان دوست را در یک بند توضیح دهید پایه ششم
مثال: دشمن دانا بلندت می کند بر زمینت می زند نادان دوست
تشبیه: مانند کردن چیزی است به چیز دیگر در صفتی.
تشبیه دارای 4 پایه (رکن) می باشد که عبارتند از:
1.طرف اوّل (مشبه) : آن که می خواهند او را به چیزی تشبیه کنند.
2.طرف دوم (مشبه به): چیزی یا کسی که چیزی یا کسی دیگر را به او تشبیه می کنند.
3.وجه شبه: صفت مشترک بین مشبه و مشبه به می باشد.
4.ادات تشبیه: کلمه ای که دلالت برمعنی تشبیه داشته باشد.
مثال: اشک چون مروارید درخشان جاری شد.
مشبه ادات تشبیه مشبه به وجه شبه
توجه: گاهی بعضی از پایه های تشبیه در جمله حذف می شود.
مروارید اشکش جاری شد.
مشبه به مشبه
تمثیل یا ارسال المثل: یکی ازعواملی که کلام را دلنشین وزیبا می سازد این است که به تناسب سخن مثال
ونمونه ای را بیان کنیم یا درگفتار وسخن خود ضرب المثلی بیاوریم.
مثال: ازمکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو زجو
مراعات نظیر: آوردن واژه هایی از یک مجموعه است که باهم تناسب دارند، این تناسب می تواند از نظر
جنس، نوع، مکان، زمان، همراهی و..........باشد.
این آرایه موجب تکاپوی ذهن می شود در جست وجوی همزاد. مراعات نظیر بیش از هر آرایه ی دیگری در شعر ونثر فارسی به کار رفته است مثال:
ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد
ارغوان، سمن، نرگس و شقایق نام گلهایی است که شاعر دربیت خود آورده است تناسب وزیبایی که در این
بیت احساس می شود ازاین نامها پدید آمده است.
مزرع سبز فلک دیدم وداس مه نو یادم ازکشته خویش آمد وهنگام درو
واژه های مزرع، داس، کشته ودرو چیزهایی هستند که در کار کشاورزی به کار می روند هریک اجزایی
هستند از یک کل که درکنار هم به کار رفته اند، موسیقی معنوی بیت که از عوامل زیبایی آن است برخاسته
از این تناسب هاست.
مبالغه: شاعران ونویسندگان برای این که تأثیر سخن خود را بیشتر کنند واقعیاتی راکه در باره ی آن سخن
می گویند بسیار بزرگتر ازآنچه هست بیان می کنند حال آن که می دانیم چنین چیزی واقعیت ندارد.
مثال: شود کوه آهن چودریای آب اگر بشنود نام افراسیاب
استعاره: درلغت به معنی طلب عاریت است (عاریه گرفتن). استعاره در واقع همان تشبیه است که سه رکن آن
حذف شده است ویکی از آن مشبه به باشد، باقی مانده است.
مثال: هزاران نرگس از چرخ جهانگرد فروشد تا برآمد یک گل زرد
استعاره ازخورشید
جان بخشیدن به اشیا (تشخیص): نویسنده گاهی برای ایجاد هیجان وبرانگیختن خیال، به چیزهای بی روح
شخصیت وحرکت می بخشد مثلاً به جای این که بگوید: شکوفه هادر بهار باز می شوند. می گوید: شکوفه ها
در بهار بهروی بهاریان لبخند می زنند.
برگ های سبز درخت در وزش نسیم به رقص درمی آیند.
کنایه: عبارت یا جمله ای است که مراد گوینده معنای ظاهری آن نباشد (ذکر مطلبی ودریافت مطلب دیگر است)
مثال:جمله ی« در خانه اش همیشه باز است» مراد این است که او مهمان نواز وبخشنده است.
