سوال متن صفحه ی ۸۵ در طول تاریخ زمین، جانوران و گیاهانی وجود داشته اند که اکنون دیگر وجود ندارند. در این باره چه مثال هایی می شناسید؟ دایناسورها نمونه بارز جانورانی هستند که امروز دیگر وجود ندارند و ماموت ها - نمونه هایی تک سلولی در میان گیاهان و سرخس های غول پیکر قدیمی را می توان نام برد.

پژوهش کنید صفحه ی ۸۶ در محل زندگی شما روز درختکاری چه درخت هایی می کارند؟ آیا این درخت ها بومی منطقه شما هستند؟ کاج، سرو، توت و ... - بله

جمع آوری اطلاعات صفحه ی ۸۷ به انتخاب خود یکی از موارد زیر را انجام و در کلاس ارائه دهید. ا- جنگل برای کیست؟ در پاسخ به این پرسش با توجه به آنچه آموخته اید، یک داستان کوتاه بنویسید. ۲- مقاله ای درباره وضعیت یک محیط طبیعی که میشناسید و در خطر از بین رفتن است، بنویسید. در این مقاله به اهمیت حفظ این محیط اشاره کنید و راه هایی را برای حفظ آن پیشنهاد دهید. ۳- مجموعه ای از تصاویر بعضی گیاهان یا جانوران بومی محل زندگی خود تهیه کنید. می توانید شکل آنها را نقاشی کنید یا اینکه از آنها عکس بگیرید. با کمک معلم خود نمایشگاهی از کار هایی که برای این فعالیت انجام داده اید، برگزار کنید.

جنگل برای کیست؟ | ناحیه ای که از درختهای انبوه پوشیده باشد را جنگل می نامند. در جنگل طبیعی معمولا درختان کوچک و بزرگ و تنومند بطور نامنظم و همچنین علفهای خودرو فراوانند. جنگل مجموعه ای است از درختان، درختچه ها، پوشش گیاهی، جانوران و میکروارگانیسم ها (قارچها، باکتریها و ویروسها) که به همراه عوامل طبیعی غیر حیاتی مانند خاک، آب، دما، باد و... محیط و رویشگاه و زیستگاه مشخص و معلومی را به وجود آورده اند. جنگلها زیستگاههای مهم جهان هستند که حدود یک سوم سطح خشکیهای زمین را اشغال می کنند. در حدود ۴۲۰ میلیون سال پیش در طی دوران سیلورین، گیاهان کهن و بندپایان باستانی شروع به انتشار در کره زمین کردند و طی میلیون ها سال با زیستگاه های گوناگون جهان سازگاری یافتند. در اولین جنگل ها، دم اسبیان عظیم الجثه، خزههای غول پیکر و سرخس هایی با ارتفاع بیش از ۴۰ پا غلبه یافته بودند. حیات روی کره زمین به تکامل خود ادامه داد و در اواخر پالئوزوئیک، بازدانگان پدید آمدند. تا دوره تریاسیک (۲۰۸-۲۴۵ میلیون سال پیش) بازدانگان قسمت اعظم جنگل های زمین را اشغال کردند. در دوره کرتاسه (۶۵-۱۴۴ میلیون سال پیش) اولین نهاندانگان (گیاهان گلدار) ظاهر شدند. آنها با حشرات، پرندگان و پستانداران، تکامل توام یافتند و به سرعت انتشار یافتند، به طوری که تا پایان دوره کرتاسه بیشتر چشم اندازهای زمین را پوشاندند. چشم انداز زمین طی

عصرهای یخبندان پلیستوسن مجددا تغییر یافت، سطح کره زمین طی میلیونها سال عمدتا توسط جنگل های گرمسیری پوشیده شده بود تغییر کرد و جنگل های معتدله در نیمکره شمالی گسترش یافتند. جنگلها در آیین ها و رسوم سنتی، تکریم و تقدیس می شدند و در ادیان باستانی مورد پرستش قرار می گرفتند، ولی متاسفانه امروزه عمده ترین قربانیان تمدن بشری و صنعتی شدن، آن هستند و همان طور که جمعیت انسان طی چند هزار سال گذشته افزایش یافته است جنگل زدایی و آلودگی جنگلها با روندی سریع پیش رفته است.| جنگل ها در تمام نواحی زمین که قابلیت رشد درخت در آنها وجود دارد و از نظر ارتفاع در زیر خط درخت قرار دارند یافت می شوند، مگر اینکه بارش باران در آنجا کم بوده، یا تناوب آتش سوزی های طبیعی زیاد باشد. جنگلها عمدتا شامل تعداد زیادی از گونه های درختان با ارتفاع مختلف می باشند، و در کنار اینها درختچه ها و درختان جوان رشد می کنند، که سبب استفاده بهینه از نور آفتاب می شود. یک جنگل به شکل طبیعی اش، محل زندگی بسیاری از جانوران و گونه های گیاهی می باشد، و زیست توده آن در هر واحد سطح، در مقایسه با بیشتر زیست بوم ها زیادتر می باشد. از دیدگاه بوم شناختی، ممکن است یک جنگل از یک درخت زار متمایز باشد. جنگل کم و بیش، سایبانی متراکم دارد، و شاخ و برگ درختان به هم می رسند یا این که در هم تنیده می شوند؛ یک درخت زار عمدتا سایبان بازی دارد، که مقداری نور خورشید از بین درختان نفوذ می کند. بیشتر از تمام مناطق دنیا جنگل های برگریز معتدل بر اثر فعالیت های انسان تحت تاثیر قرار گرفته اند. در اکثر مناطق معتدل، نواحی وسیعی از جنگل ها برای احداث راهها و کشاورزی از بین رفته اند. این فرآیند چندین قرن پیش در اروپا آغاز شد و منجر به باقی ماندن تعداد کمی از جنگل های خالی از سکنه شد. در شرق آمریکای شمالی، جنگل زدایی با ورود مهاجران اروپایی آغاز شد اما هنوز به وسعت آنچه در اروپا رخ داده، نرسیده است. جنگل، هدیه خدایی و نخستین دوست بشر به شمار می رود. هیچ یک از پدیده های طبیعت به اندازه جنگل در زندگی آدمیان نقش اساسی و سازنده ندارند. انسان آغازین تنها در پناه جنگل توانست به حیات و تولید نسل خود ادامه دهد، او نیازمندی های روزانه خود را از جنگل بدست می آورد. بدین سان احترام به درختان و احساس دوستی نسبت به آنها پدیده ای است که منشا بسیار دیرین در پندار انسان ها دارد و افسانه های کهن اقوام و ملل مختلف جهان، سرشار از اساطیر گیاهی است. تعریف جنگل و انواع آن جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچه ها و گونه های علفی است که همراه با جانوران وحشی نوعی اشتراک حیاطی گیاهی و جانوری را تشکیل داده و تحت تأثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را حفظ کند. حداقل سطحی که برای تشکیل جنگل از نظر علمی لازم است بسته به نوع گونه درختی، شرایط محیطی و غیره تغییر می کند. این مساحت در شرایط معمولی حداقل

۰/۳

هکتار (۳ هزار متر مربع) است. واژه جنگل از زبان سانسکریت است و از راه فارسی به اکثر زبان های اروپائی نیز وارد شده است و معنای جنگل طبیعی و بکر را می دهد. جنگل بسته به نوع پیدایش آن و خصوصیات ساختاری به جنگل بکر، جنگل طبیعی، جنگل مصنوعی یا جنگل دست کاشت طبقه بندی می شود. جنگل بکر یا دست نخورده، جنگلی است که بدون دخالت انسان به وجود آمده است و ترکیب گونه های درختی و درختچه ای و علفی آن طوری است که وضعیت کاملا طبیعی را نشان می دهد. چوب و سایر فرآورده های آن در همان سیستم طبیعی تجزیه شده و به خود جنگل برمی گردد. به عبارت دیگر از جنگل بکر هیچگونه موادی (زنده یا غیر زنده) به خارج از آن حمل نمی شود. رویش چوبی جنگل های بکر که به حالت تعادل رسیده باشند عملا صفر است، یعنی همان قدر که چوب و سایر مواد آلی تولید می شود همان قدر هم تجزیه می شود و یا می پوسد، به عبارت دیگر چرخه رفت و برگشت مواد در یک جنگل بکر چرخ های بسته است. جنگل طبیعی، جنگلی است که بدون دخالت انسان به وجود آمده است ولی انسان به طور مستقیم یا غیر مستقیم در آن دخالت بهره برداری کرده است. جنگل های بکر، دست خورده و بهره برداری شده تبدیل به جنگل های طبیعی میشوند. به عبارت دیگر جنگل های طبیعی، جنگل های بکر دست خورده هستند. ترکیب درختان و سن آنها و تنوع گونه های گیاهی و جانوری در یک جنگل طبیعی با جنگل بکر متفاوت است و عموما جنگل طبیعی از نظر زیست محیطی فقیر تر از جنگل بکر است. با وجود این جنگل های طبیعی

قادر هستند چشم اندازهای طبیعی هر منطقه را حفظ کرده و در اکثر موارد از جنگل های مصنوعی یا دست کاشت غنی تر و پایداتر باشند. جنگل های مصنوعی یا دست کاشت یا جنگل انسان ساخت جنگلی است که به دست انسان و با هدف مشخصی ایجاد شده است و هدف از ایجاد آن تولید چوب، ایجاد مناظر طبیعی، حفظ آب و خاک، ایجاد مناطق تفریحی و تفرجی و غیره است.| جنگل مصنوعی معمولا به صورت نهال کاری (درختکاری) به وجود می آید، هر چند این جنگل ها را می توان با کاشت بذر نیز به وجود آورد. تجربه شده است جنگل های مصنوعی که با این روش به وجود آمده اند پایدار و نزدیکتر به جنگل های طبیعی هستند. جنگلهای مصنوعی که با همه ایجاد شده، قلمستان نامیده می شود (مثل قلمستان های صنوبر در بسیاری از نقاط ایران). البته باید متذکر شد که قلمستان ها در اکثر نقاط دنیا از نظر حقوقی جزء جنگل ها محسوب نمی شوند. امروزه ایجاد جنگل های مصنوعی در دنیا از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که به افزایش نیاز چربی در جهان پاسخ می دهد. چنانچه جنگل هایی در زمین های زراعی و بایر با هدف تولید چوب با استفاده از روش های پیشرفته زراعی از قبیل شخم زمین، کود دادن و غیره ایجاد شده باشد به آن زراعت چوب اطلاق می شود. حجم زراعت چوب در زمینهای غیر جنگلی در تمام دنیا در حال افزایش است. علاوه بر سه نوع جنگلی که تعاریف آن ذکر شد در ایران از اصطلاح بیشه هم استفاده می شود. ما بیشه را معمولا برای پوشش گیاهی به کار می بریم که اطراف رودخانه و شیار درهها در مناطق خشک ظاهر می شوند. این واژه به تجمع درختچه ها و نیزارها نیز اطلاق می شود. در جنگلهای طبیعی شروع سیکل تمامی و تحملی در جنگل و به تبع آن روند توسعه و پایداری در اکوسیستم های جنگلی همراه با مرحله تحولی «تخریب» همراه است. بنابراین یک درخت جنگلی پس از رسیدن به سن دیرزیستی فیزیولوژیک، یعنی زمانی که اندام های مختلف یک درخت جنگلی در نتیجه کهولت سن و پیری، دچار نارسایی شدند، در نتیجه اختلالاتی که در فعالیتهای بیولوژیکی گیاه حادث می شود، که نماد ظاهری آن خشک شدن شاخه ها و اندام های قسمت های هوایی درخت (تاج)، کوچک شدن سطح تاج پوشش درخت، پوسیده و توخالی شدن تنه در اثر حمله آفات و بیماریها خواهد بود. در چنین شرایطی با حدوث یک باد سنگین و یا بارش سنگین نزولات جوی (بخصوص برف)، ایجاد زلزله، صاعقه، زمین لغزش و سایر عوامل تخریب طبیعی، درختان مذکور افتاده و در نتیجه حفره هایی در تاج پوشش جنگل ایجاد می شود که در واقع روندهای تحولی در جنگل های دست نخورده (جنگل بکر) از همین نقطه آغاز می شود. (دلفان اباذری ۱۳۸۱). این مرحله تحول می تواند به طور نسبی طولانی در یک سیکل طبیعی) و یا کوتاه مدت (در نتیجه حدوث عوامل غیر مترقبه طبیعی) باشد ( Emborg و همکاران ۲۰۰۰).

به دنبال ایجاد حفره در توده های جنگلی و تابش نور بر عرصه رویشگاه با مساعد بودن شرایط رویشگاهی و وجود بذر مناسب (به لحاظ کمی و کیفی)، گروههای زادآوری به تدریج حفره های موجود را پوشش می دهند که این مرحله از تحول را تحت عنوان «مرحله تحولی تجدید حیات» نامیده میشود. گروههای زادآوری به مرور زمان و در نتیجه رقابت بین آنان بر میزان رشد قطری و ارتفاعی خود می افزاید و در این مرحله تعداد قابل توجه ای از نهالها مغلوب واقع شده و به تدریج حذف می شوند. ولی پایه های موجود بر میزان رشد خود همچنان خواهند افزود، این مرحله را در اصطلاح «مرحله تحولی صعود و افزایش رشد» یا «مرحله تحولی تشکیل توده» نامیده می شود. توده های جوان تشکیل شده در حفره ها، در مراحل اولیه به صورت یک جنگل جوان نسبتا هم سال به نظر می رسند که در اصطلاح تحت عنوان «فاز جنگل جوان» نامیده می شوند. در این توده ها به تدریج برخی از پایه ها که از شرایط رویشگاهی مطلوب تری مانند نور، رطوبت، خاک، جهت و... بهره مند هستند از نظر رشد قطری و ارتفاعی از سایر پایه ها پیشی گرفته و ضمن ایجاد تفاوت آشکوب، تفاوت هایی نیز از نظر قطر نمایان می سازند. در این مرحله جنگل دارای ساختار پلکانی خواهد بود و به عبارت دیگر درختان با قطر و ارتفاع متفاوتی در عرصه جنگل دیده می شوند که در اصطلاح این وضعیت را تحت عنوان «فاز تک گزیده» می توان نامگذاری نمود. با عبور از این مرحله و به تدریج درختان موجود در توده جنگلی به یک ساختار مشخصی می رسند که در آن درختان موجود دارای ارتفاع نسبی برابر (یک اشکوبه) و ازنزارقطری نیز نزدیک به هم هستند. در این وضعیت جنگل به ظاهر به توده جنگلی همسال

زدیک است که از آن تحت عنوان «جنگل همسال دروغین» نیز اسم برده می شود، که این مرحله تحت عنوان «مرحله تحولی اپتیمال» نامگذاری می شود. تحولات در جنگل چنانچه تحت مداخلات شدید انسانی قرار نگیرد در جنگلهای طبیعی شمال ایران در یک سیکل طبیعی حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سال به درازا می کشد (دلفان اباذری ۱۳۸۱ و Korpel ۱۹۹۵). اما در جنگل هایی که تحت مدیریت قرار می گیرند، دخالتهای علمی سبب آن می شود که طول هر یک از این مراحل تحولی را کوتاه تر نموده و در ضمن ارزش های تولیدی درختان جنگلی را نیز افزایش می دهند

پژوهش کنید صفحه ی ۸۷ مسئولیت حفظ محیط های طبیعی در کشور ما بر عهده چه سازمان هایی است؟ سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور ، سازمان حفاظت محیط زیست کشور چه شغل هایی در ارتباط با معرفی و حفظ محیط های طبیعی وجود دارد؟ جنگل بانی، محیط بان، کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست.