بازخورد توصیفی املا کلاس سوم
بازخورد توصیفی املا کلاس سوم
در روزهای اخیر، درس خواندن و نوشتن در سطح آموزش ابتدایی به عنوان یکی از مباحث مهمی که باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم، به چشم می‌خورد. این موضوع نشان می‌دهد که در کنترل و کشف اشکالات نیاز به توجه بیشتری داریم. اما چه اتفاقی می‌افتد وقتی دانش‌آموزی که ممکن است نقطه و دندانه‌های مختلفی را در نوشتن کلمات کم یا زیاد کند، توانسته بیشتر کلمات را درست بنویسد؟ در این صورت، می‌توانیم با دست‌های خود روی جایگاه اشکال قرار دهیم و با نوشتن عبارت "در گذاشتن نقطه یا دندانه دقت کن" او را تحسین کرده و به وی انگیزه‌ای برای همچنان پیشرفت در نوشتن بدهیم.
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که تعداد نقطه و دندانه‌ها نمی‌تواند بی‌نهایت باشد. با اشاره به تعداد نقطه یا دندانه‌هایی که بر روی حرف مورد نظر قرار می‌دهیم، می‌توانیم بهترین نتیجه را بدست آوریم. اینکه به صورت واضح و دقیق عدد نقطه و دندانه‌ها را اعلام کنیم، می‌تواند برای دانش‌آموز معنی و اهمیت وجود نقطه و دندانه را بیشتر به وی نشان دهد.
چگونه در درس املا بازخورد بدهیم؟
اشکالات املایی دانش آموزان به چند گروه ( آموزشی - دقت - حافظه شنیداری - حافظه دیداری - حافظه توالی - وارونه نویسی - قرینه نویسی و نارسانویسی ) تقسیم بندی می شود .معلم توانا به عنوان متخصص تعلیم و تربیت با علت یابی غلط دانش آموز که در کدام گروه قرار می گیرد به درمان درد دانش آموز در درس می پردازد. به عنوان مثال دانش آموزی که در املا کلمه «برادر» را به صورت «برارد» می نویسد. ایشان متوجه می شود که اشکال دانش آموز مربوطه به حافظه توالی است و درمان آن این است که بخش و صدا کشی را با ایشان بیشتر کار کند .
دانش آموزی که کلماتی که حروف عربی دارند را غلط می نویسد می فهمد که این نوع اشکال مربوطه به حافظه دیداری است که بیشترین اشکال دانش آموزان کشور ماست، برای درمان آن برخی معلمان در هر درس زیر این گونه کلمات خط می کشند. این گونه کلمات در هر درس شاید 20 کلمه بیشتر نباشند آن ها را در یک برگ (کلمات سه درس) بنویسیم و به دانش آموزانی که مشکل حافظه دیداری را دارند بدهیم و از آن ها بخواهیم بعد از نوشتن تکالیف هر روز این کلمات را که شاید سه سطر هم نباشد در زیر تکالیف بنویسند و هروزدر عرض 2 دقیقه این کلمات به صورت مستمر توسط دانش آموزان قرائت گردد.
اما در خصوص نحوه ی بازخورد به املا
به عنوان مثال دانش آموزی که نقطه و دندانه را کم یا زیاد می گذارد بعد از نوشتن کلمه تحسین (آفرین و توانسته اید بیشتر کلمات را درست بنویسید و ... ) دست روی اشکال می گذاریم و می نویسیم : «در گذاشتن نقطه یا دندانه دقت کن» و اگر به تعداد نقطه و دندانه حرف مورد نظر هم اشاره کنیم خیلی بهتر است.
دانش آموزی که نوع اشکال آن حافظه شنیداری است مثلا کلمه ی «مسواک» را «مسباک» می نویسد یا برخی کلمات را جا می اندازد یا آخر کلمه را درست نمی نویسد مثلا کلمه ی «گفتند» را «گفتن» می نویسد . با بررسی میزان شنوایی دانش آموز که آیا گوش هایش درست می شنوند یا یکی از گوش هایش افت شنوایی دارد و ... با تماس اولیایشان به پزشک متخصص ارجاع می دهیم و در صورت سالم بودن گوش در نحوه گفتن دیکته خود تجدید نظر می کنیم و یا برخی دانش آموزان کلمه را به صورت غلط تلفظ می کنند و با شنیدن تلفظ صحیح توسط معلم باز هم موقع نوشتن غلط می نویسند در صورتی که اولیایشان باسواد باشند پس از نوشتن جمله عاطفی که نشان از موفقیت او در نوشتن برخی از کلمات به شکل صحیح است می نویسیم « کلماتی که غلط نوشته ای در خانه با بزرگترهای خود تلفظ کن و از روی آن بنویس.»
دانش آموزی که نوع اشکال آن حافظه توالی است مثلا «مادر» را «مارد» می نویسد بعد از تشویق ایشان به خاطر نوشتن کلمات صحیح می نویسیم: «موقع نوشتن ابتدا به دقت بخش کن و پس از صداکشی بنویس» یعنی با این کار هم درد را تشخیص داده ایم و هم درمان را ارائه داده ایم . ما با نوشتن این جمله خاطر نشان می کنیم که اولیای محترم فرزند شما در بخش و صداکشی اشکال دارد و اگر کلمه را درست بخش و صدا کند دیگر در املا اشکال نخواهد داشت.
اگر دانش آموزی کلمه ی «شُد» را «شود» و «گفت» را «گوفت» می نویسد با توجه به آن چه در بخش اشکالات املایی گفته شد این گونه دانش آموزان مشکل آموزشی دارند یعنی این ها تفاوت «او – و» را با «اُ ُ» نمی دانند. معلم متخصص پس از مشخص کردن غلط دانش آموز به جای آن که بگوید از روی این کلمات چندین بار بنویسد به ایشان تفاوت «او – و» را با «اُ ُ» آموزش می دهد و استثنائات را هم به تدریج آموزش می دهد. می توان گفت این اشکال املایی مربوط به معلم اوّل بوده که در کلاس دوم نمود پیدا کرده است. اما بعد از بیان موفقیت ایشان به طور خلاصه می توان این گونه بازخورد داد: « پسر یا دختر خوب بدونه در این کلمات به جای «او – و» از «اُ ُ» استفاده می کنیم.»
در خصوص دانش آموزانی که همیشه تمام کلمات را درست می نویسند هم می توانیم از بازخوردهایی که به صورت شعر هست استفاده کنیم و هم از خودمان در یک جمله کوتاه موفقیت وی را تبریک بگوییم . مثلا « شما در نوشتن دیکته توانا هستید!» و... البته اگر در هر دفعه از جملات متنوع و متفاوتی استفاده کنیم خیلی بهتر است.
شاید این سوال از طرف شما مطرح شود که نوشتن این گونه بازخوردها وقت زیادی می برد و برای گفتن 2 یا 3دیکته در طول هفته امکان دادن این گونه بازخوردها نیست. در جواب عرض می شود لازم نیست ما هر هفته 2 یا 3 بار دیکته بگوییم ، بدون این که بازخورد به دانش آموزان بدهیم. اگر یک دیکته در هر هفته با ارائه بازخورد مناسب باشد بهتر از دیکته هایی است که پشت سر هم در طول یک هفته گفته می شود.
اشکال عمده نظام ارزشیابی گذشته در کنار نقاط قوت آن ، همین مساله بود تدریس برای ارزشیابی بود نه ارزشیابی برای تدریس . همیشه شکست های دانش آموز در قالب امتحان های پی در پی به سر دانش آموزان کوبیده می شد بدون آن که علت یابی شود که چرا دانش آموز در دیکته این کلمات را غلط می نویسد و یا مثلا در ریاضی چرا نمی تواند مساحت مستطیل را بنویسد؟
اگر معلمان ما در هر ارزیابی و آزمون یک چک لیست تجزیه و تحلیلی از آزمون داشته باشند که در آن مشخص شود که هر دانش آموز در کدام قسمت ضعف دارد و در کدام قسمت قوت ، برنامه ریزی برای رفع ضعف ها آسان می شود یعنی معلم می تواند قسمت هایی که بیشتر دانش آموزان ضعف دارند را مجدداً تدریس نماید و با این کار بیشتر ضعف ها رفع می شود .
برای تمامی معلمان که دغدغه ضعف های دانش آموزان را دارند آروزی موفقیت و طول عمر با عزت دارم .
