آرایه های ادبی درس دوم فارسی هشتم خوب جهان راببین
آرایه های ادبی درس دوم فارسی هشتم خوب جهان را ببین
در درس دوم فارسی هشتم، متنی از نهج البلاغه با عنوان «خوب جهان را ببین» آمده است. این متن، انسان را به تفکر و اندیشه در آفرینش جهان و شگفتی های آن دعوت می کند. در این متن، آرایه های ادبی مختلفی به کار رفته است که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
آرایه های تشبیه
در این متن، آرایه تشبیه به وفور دیده می شود. در تشبیه، دو چیز با هم مقایسه می شوند و یکی از آنها به دیگری مانند می شود. در آرایه تشبیه، پنج رکن وجود دارد:
- مشبه: چیزی که به دیگری مانند می شود.
- مشبه به: چیزی که مشبه به آن مانند می شود.
- ادات تشبیه: کلمه ای که نشان می دهد مشبه به چه چیزی مانند شده است.
- وجه شبه: ویژگی مشترک مشبه و مشبه به.
- اغراق: گاهی در تشبیه، وجه شبه به گونه ای بیان می شود که واقعیت را به شدت تحریف می کند.
در این متن، نمونه های زیر از آرایه تشبیه دیده می شود:
- مشبه: شب | مشبه به: چراغی | ادات تشبیه: چونان | وجه شبه: تا در پرتو تاریکی آن، روزی خود را جست و جو کند
- مشبه: بال های خفاش | مشبه به: لاله های گوش | ادات تشبیه: همانند | وجه شبه: بی پر و بدون رگ های اصلی
- مشبه: دو چشم سرخ خفاش | مشبه به: ماه | ادات تشبیه: چونان | وجه شبه: تابان
- مشبه: پرهای طاووس | مشبه به: روییدنی های زمین | ادات تشبیه: چونان | وجه شبه: رنگارنگ گل های بهاری
- مشبه: پرهای طاووس | مشبه به: دسته گل | ادات تشبیه: چونان | وجه شبه: برگ خزان
- مشبه: پرهای طاووس | مشبه به: سرخی گل | ادات تشبیه: چونان | وجه شبه: سبزی و زردی زرناب
- مشبه: گردن طاووس | مشبه به: چادری | ادات تشبیه: گویا | وجه شبه: سیاه رنگ
آرایه های مراعات نظیر
آرایه مراعات نظیر، آوردن دو یا چند واژه که با هم ارتباط معنایی دارند در یک جمله یا عبارت است. در این آرایه، اجزای جمله یا عبارت با هم تناسب دارند.
در این متن، نمونه های زیر از آرایه مراعات نظیر دیده می شود:
- مژه و چشم
- اندیشه و انسان
- روز و جایگاه
- شگفت انگیز و استوار
- چتر و بادبان
- گل و برگ خزان
- سرخ و سبز و زرد
آرایه های تشخیص
آرایه تشخیص، دادن صفت یا فعلی انسانی به غیر انسان است. در این آرایه، غیر انسان به گونه ای توصیف می شود که گویی انسان است.
در این متن، نمونه زیر از آرایه تشخیص دیده می شود:
- برق قاه قاه می خندد
آرایه های تضاد
آرایه تضاد، آوردن دو یا چند واژه یا جمله که با هم تضاد دارند در یک جمله یا عبارت است. در این آرایه، دو مفهوم متضاد کنار هم قرار می گیرند تا تضاد و کنتراست ایجاد شود.
در این متن، نمونه های زیر از آرایه تضاد دیده می شود:
- خوش و زیبا، زشت و زیان بار
- نور و ظلمت، روشنایی و تاریکی
- زنده و مرده
- نازک و محکم
- سرخ و سبز و زرد
در ادامه متن «خوب جهان را ببین»، حضرت علی (ع) به انسان ها سفارش می کنند که در آفرینش جهان و شگفتی های آن تأمل کنند و به خالق این جهان ایمان بیاورند. ایشان می فرمایند:
«اگر اندیشه ات را به کار ببری، راز آفرینش را می یابی. مورچه کوچک، همان آفریدگار درخت بزرگ خرما است. شگفتی های خالق بی همتا، اسرار پیچیده آفرینش را می گشاید و فرو می برد.»
در این قسمت، حضرت علی (ع) با استفاده از آرایه تشبیه، مورچه کوچک را به درخت بزرگ خرما تشبیه می کنند. این تشبیه، نشان دهنده قدرت و عظمت خالق هستی است که حتی موجودات کوچکی مانند مورچه را نیز با دقت و ظرافت خاصی آفریده است.
حضرت علی (ع) در ادامه می فرمایند:
«شب، چونان چراغی است تا در پرتو تاریکی آن، روزی خود را جست و جو کند. بال های خفاش، همانند لاله های گوش است که بی پر و بدون رگ های اصلی است. دو چشم سرخ و دو حدقه تابان خفاش، چونان ماه است.»
در این قسمت، حضرت علی (ع) با استفاده از آرایه های تشبیه، تضاد و مراعات نظیر، زیبایی و شگفتی های خلقت را به تصویر می کشند. ایشان شب را به چراغی تشبیه می کنند که در تاریکی می درخشد و خفاش را به موجودی می مانند که با وجود اینکه چشمان بزرگی دارد، اما در تاریکی نمی بیند.
حضرت علی (ع) در پایان می فرمایند:
«بنگر که عظمت خلقت، چگونه چشم و اندیشه انسان را به سوی خود می کشد و اگر اندیشه کنی، خواهی شد شگفت انگیز ترین موجود جهان.»
در این قسمت، حضرت علی (ع) با استفاده از آرایه های تشخیص و مراعات نظیر، اهمیت تفکر و اندیشه در آفرینش جهان را بیان می کنند. ایشان می فرمایند که اگر انسان به آفرینش جهان با تفکر و اندیشه بنگرد، شگفت زده خواهد شد و به عظمت خالق هستی پی خواهد برد.
در ادامه متن، می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- حضرت علی (ع) در این متن، انسان را به تفکر و اندیشه در آفرینش جهان دعوت می کنند.
- ایشان با استفاده از آرایه های ادبی، زیبایی و شگفتی های خلقت را به تصویر می کشند.
- حضرت علی (ع) اهمیت تفکر و اندیشه در آفرینش جهان را بیان می کنند.
در پایان، می توان گفت که متن «خوب جهان را ببین» درس مهمی در مورد اهمیت تفکر و اندیشه در آفرینش جهان به ما می آموزد. این متن، انسان را به تأمل در آفرینش جهان دعوت می کند و با استفاده از آرایه های ادبی، زیبایی و شگفتی های خلقت را به تصویر می کشد.
